เมื่อข่มขู่เด็กสิ่งที่เกิดขึ้นมีมากกว่าความกลัว

หลาย ๆ ครั้งที่พ่อแม่ไม่สามารถจัดการพฤติกรรมของลูกได้ ทำให้เกิดความโกรธ หงุดหงิด เสียใจ ที่ลูกไม่เชื่อฟัง ที่โกรธมาก ลึก ๆ อาจจะเป็นเพราะว่ารู้สึกว่าความเป็นพ่อแม่ถูกท้าทาย ที่เสียใจ ก็เพราะน้อยใจที่ลูกไม่เชื่อฟัง ทั้ง ๆ ที่รักลูกขนาดนี้
.

อารมณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ทำให้พ่อแม่ทำและพูดบางสิ่งบางอย่างรุนแรงออกไป คำพูดอย่างหนึ่งที่พ่อแม่มักจะพูดกับลูกเวลาที่จัดการพฤติกรรมไม่ได้ ก็คือ คำพูดข่มขู่ สำหรับเด็กเล็ก ๆ คำพูดข่มขู่อาจจะได้ผล เพราะทำให้เด็กกลัว เมื่อเด็กกลัวก็จะหยุดพฤติกรรมที่พ่อแม่ไม่ชอบ อย่างเช่น คำขู่ ชนิดที่ว่า

"แม่จะเรียกตำรวจมาจับหนูไปเข้าคุก ถ้าหนูดื้อกับแม่"
"หนูทำแบบนี้ พ่อจะให้โจรมาจับตัวไปเรียกค่าไถ่"
"ถ้าหนูยังทำตัวแบบนี้ แม่จะเป็นลมตายไปเลยนะ หนูจะไม่ได้เห็นแม่อีก"
คำขู่แบบนี้มีผลกับเด็กเล็ก ๆ มากกว่าความกลัว จนพ่อแม่คาดไม่ถึงทีเดียว
.
เมื่อวานหมอได้ดูคลิปวีดีโอในยูทูป มีแม่คนหนึ่ง โกรธที่เด็กดื้อกับแม่ด้วยเรื่องบางอย่างไม่แน่ชัด ภาพจากกล้องมือถือของแม่จับไปที่เด็กผู้ชายคนหนึ่งหน้าตาน่ารักทีเดียว อายุสักสามสี่ขวบ หน้าตาของเธอดูหวาดกลัว อีกมือของแม่ถือไม้หนีบผ้าที่มีแมลงสาบตัวหนึ่งอยู่ด้วย
.
"หนูสัญญาสิ ว่าจะไม่ดื้อ ไม่ทำตัวงี่เง่า ไม่งั้นแม่จะให้แมลงสาบมากัดหนูให้ตายนะ" ไม่ได้พูดอย่างเดียว คุณแม่ยังยื่นไม้หนีบแมลงสาบเข้าใกล้เด็ก เด็กขยับตัวออก "ไม่เอา ฮือๆ หนูกลัว" "ต่อไปจะงี่เง่ากับแม่มั้ย" แม่พูด เด็กสั่นหัวหงึก ๆ "ไม่ๆ ไม่ค่ะ ฮือๆ"

"งั้นก็สาบานต่อหน้าแมลงสาบเดี๋ยวนี้ ว่าจะไม่ดื้อไม่ซนกับแม่"
"ก็ได้ หนูจะไม่ดื้อ ไม่ซน จะกินข้าว ไม่เอา กลัว ฮือๆ"
"งั้นก็ดี อย่าดื้อกับแม่อีกนะ ไม่งั้น แม่จะเอาแมลงสาบไปกัดหนู"
.
ขณะที่แม่พูด แม่ก็ยื่นแมลงสาบเข้า ๆ ออก ๆ ต่อหน้าลูก หมอคงไม่ได้เอาคลิปมาลง แต่ถ้าไปหาดูในยูทูปก็คงจะเจอ
.

ในเด็กเล็ก ๆ นั้น พื้นฐานสำคัญที่จะให้เด็กคนหนึ่งเติบโตไปเป็นคนที่มีจิตใจเข้มแข็ง นั่นก็คือ ความปลอดภัยและมั่นคงทางจิตใจ ถ้าไม่มี ก็เหมือนบ้านที่ไร้เสาเข็ม เด็กที่พ่อแม่ข่มขู่อยู่บ่อย ๆ ยิ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับสวัสดิภาพของชีวิตตัวเอง และคนที่เด็กรัก เช่นพ่อแม่ เด็กคนนั้นก็จะเติบโตมาด้วยความกลัว ไม่มั่นคง ส่งผลให้ อาจจะกลายเป็นคนไม่มั่นใจในตัวเอง อารมณ์ขึ้น ๆ ลง ๆ โกรธง่าย เสียใจ หวั่นไหว และ เปราะบางกับสิ่งที่เข้ามากระทบ มีความเสียงที่จะมีปัญหาทางจิตใจได้ง่าย เช่น วิตกกังวล ซึมเศร้า
.
อำนาจของพ่อแม่ ไม่ได้เกิดจากความกลัว แต่ควรจะมาจากความรักและเคารพที่เด็กมีต่อพ่อแม่ ซึ่งไม่ได้เกิดจากการขู่ให้กลัว แต่เกิดจากสัมพันธภาพที่ก่อตัวมาเป็นเวลานาน ร่วมกับการให้กฎระเบียบที่เหมาะสม ให้เด็กรู้ว่าอะไรควรหรือไม่ควรทำ โดยที่ไม่ต้องข่มขู่
.
ที่สำคัญคำขู่ของพ่อแม่ จะใช้ผลน้อยลงเรื่อย ๆ เมื่อเด็ก ๆ โตขึ้น และยิ่งทำให้เด็กโกรธ เกิดความขัดแย้งที่รุนแรงขึ้นด้วย
.

เขียนโดย พญ.เบญจพร ตันตสูติ
ภาพประกอบโดย ศิรภัสสร เย็นจิตต์