4Cs สู่การเป็นพ่อแม่ที่ดีและมีความสุข

วันก่อนหมอมีโอกาสอ่านบทความของมหาวิทยาลัยนอร์ธเวสเทิร์น อเมริกา เรื่องของ The four Cs of parenting ที่พูดถึงหลักการสี่ข้อในเรื่องของการเลี้ยงดูบุตรหลานที่เหมาะสม หมอรู้สึกว่าดูเข้าท่า จำง่ายดี จึงขอนำมาแบ่งปันให้อ่านกัน 
.
 ตัว C สี่ตัวนั้น ประกอบด้วยคำว่า   
1. Choices
2. Consequences
3. Cares
4. Consistency 
หมอจะค่อย ๆ เล่าให้ฟังทีละข้อ  
.
1. Choices หมายถึง ทางเลือก 
หลาย ๆ ครั้ง พ่อแม่จะพบว่า มันยากที่จะบอกลูกให้ทำตามคำสั่ง บางครั้งการให้ทางเลือกก็เป็นการทำให้ลูกเชื่อฟังเรามากขึ้น โดยที่เป็นการเปิดโอกาสให้ลูกสามารถตัดสินใจใช้ความคิดอย่างเป็นตัวของตัวเอง โดยอยู่ในข้อจำกัดที่พ่อแม่ตั้งไว้  อย่างเช่น เราอยากให้ลูกทำความสะอาดห้องนอน แต่ลูกอยากไปเล่นกับเพื่อนก่อน 
.
พ่อแม่อาจจะใช้วิธีพูดว่า  "ลูกจะเลือกทำความสะอาดห้องนอนก่อน แล้วค่อยไปเล่น หรือจะไปเล่นกลับมา แล้วค่อยทำความสะอาดห้องก็ได้ ตรงนี้แม่ไม่ว่าอะไร แต่หนูจะต้องทำความสะอาดห้องให้เสร็จ ก่อนหกโมงเย็น ซึ่งเป็นเวลาที่เราต้องมาทานอาหารเย็นนะจ๊ะ" 
ลูกก็จะรู้สึกว่าพ่อแม่ไม่ได้บังคับเขาจนเกินไปเขาก็ได้เป็นคนเลือกที่จะทำอะไรก่อนหรือหลัง เป็นทางเลือกที่เขาเลือกเองภายใต้ข้อจำกัดที่พ่อแม่ยอมรับ 
. 
2. Consequences หมายถึง ผลที่ตามมาหลังจากการกระทำ 
ซึ่งลูกควรจะต้องเรียนรู้ ถ้าเขาทำในสิ่งที่เหมาะสม พ่อแม่ก็จะให้ความชื่นชมและชมเชย แต่หากเขาทำในสิ่งที่ผิด ลูกก็ต้องได้เรียนรู้บทเรียน เช่น ต้องรับผิดชอบการกระทำนั้น เขาอาจ จะถูกทำโทษ เช่น ถูกตัดสิทธิ์ที่ชอบ ทำความดีชดเชย เช่น ถ้าลูกทำความสะอาดห้องได้ภายในเวลาอาหารเย็นตามที่แม่กำหนด แม่ก็ให้คำชมว่า "ดีมากที่หนูทำตามที่เราตกลงกันได้ แม่ชื่นใจ แสดงว่าหนูมีความรับผิดชอบ" บางครั้งอาจจะมีการกอด ลูบหัวลูบหลัง เด็กจะรู้สึกดีและชอบมาก ทำให้มีกำลังใจในการทำอะไรดี ๆ ต่อไป 
 
แต่ถ้าเด็กทำผิด เช่น ออกไปเล่นซน จนไม่ได้ทำความสะอาดห้อง แม่ก็อาจจะต้องทำโทษเช่น "เพราะหนูไม่ได้ทำความสะอาดห้อง อย่างที่ตกลงกันไว้ พรุ่งนี้หนูจะไม่ได้ไปเล่นกับเพื่อนหนึ่งวัน" เด็กก็จะได้เรียนรู้ผลจากการกระทำไม่ใช่ว่าปล่อยผ่านไปเฉย ๆ 
 . 
3. Cares หมายถึง ความเอาใจใส่ 
ความเอาใจใส่ ไม่ได้หมายความแค่ จัดหาอาหารการกิน เสื้อผ้าให้ใส่ พาไปโรงเรียนเท่านั้น ที่สำคัญคือ พ่อแม่ควรจะมีเวลาให้ลูก และจะต้องเป็น "เวลาที่มีคุณภาพ" คือ พ่อแม่พร้อมที่จะรับฟังในความคิด อารมณ์ความรู้สึก ต่าง ๆ ของลูก การรับฟังนั้นไม่ได้หมายความถึงแค่ได้ยินในคำพูดแต่หมายถึงการฟังด้วยหัวใจ ตรงนี้ลูกจะรับรู้และสัมผัสได้ ว่าเวลาที่เขาพูดคนที่ฟังใส่ใจเขามากแค่ไหน ความเอาใจใส่จะทำให้เด็กรู้สึกปลอดภัยและมั่นคง รู้สึกว่า มีใครสักคนเป็นที่พึ่งพาทางจิตใจได้   
. 
 4. Consistency หมายถึง ความสม่ำเสมอในการจัดการกับพฤติกรรมของลูก 
 ปัจจัยหนึ่งที่สำคัญมากก็คือ ความสม่ำเสมอ ในการปฏิบัติของพ่อแม่หรือคนในบ้านที่มีต่อลูกหลาน ซึ่งควรจะมีแนวทางในการจัดการที่เหมือนกัน หรือไม่แตกต่างกันมาก รวมถึงการจัดการของแต่ละคนก็ควรจะไม่ได้ขึ้นลงตามอารมณ์ที่เกิดขึ้นในคนคนนั้น   

ส่วนใหญ่พ่อแม่ มักจะมีปัญหาในการจัดการกับพฤติกรรมลูก เพราะว่าทำตามอารมณ์ของตัวเอง เช่น ถ้าวันไหนอารมณ์ดีก็จะใจดี ตามใจลูก แต่ถ้าวันไหนหงุดหงิด ก็จะดุ ซึ่งจะทำให้ลูกสับสน และไม่เข้าใจว่า จริง ๆ ตัวเองควรจะทำตัวแบบไหนกันแน่ และทำให้พ่อแม่ก็จัดการปรับพฤติกรรมเด็กไม่ได้สักทีด้วยค่ะ 
 . 
หวังว่าตัว "C" ทั้ง 4 ข้อจะเป็น Trick ดี ๆ ที่หมออยากให้คุณพ่อแม่นำไปปฏิบัติ หมอมั่นใจว่าลูกของคุณพ่อแม่จะมีความสุขขึ้น รวมถึงพ่อแม่ก็จะมีความสุขขึ้นเช่นกัน 
.
เขียนโดย พญ.เบญจพร ตันตสูติ
ภาพประกอบโดย พรรษมนต์ ศุภจารีรักษ์ และ สุภัสสรา คล้อยอรุณ